Güvenlik Bilgi Formu (GBF-MSDS) Standartları

Güvenlik Bilgi Formu (GBF-MSDS) Standartları

Türkiye'de Güvenlik Bilgi Formu yönetmelikleri, kimyasal üretici, distribütör veya ithalatçının, her tehlikeli kimyasal için alt kullanıcılarına bu tehlikeler hakkında bilgi iletmeleri için Güvenlik Bilgi Formu (GBF-MSDS) sağlamasını gerektirmektedir. SDS'de yer alan bilgilerin 16 bölümlü formatta sunulması gerekmektedir. Bu özet, tehlikeli kimyasalları ele alan çalışanların formata aşina olmaları ve SDS'in içeriğini anlamalarına yardımcı olmak için rehberlik sağlar.

SDS, her bir kimyasalın özellikleri, fiziksel, sağlık ve çevre sağlığı tehlikeleri, koruyucu önlemler ve kimyasalın taşınması, depolanması ve taşınması için güvenlik önlemleri gibi bilgileri içerir. SDS'de yer alan bilgiler Türkçe olmalıdır.  SDS hazırlayıcıları, çeşitli bölüm(ler)e ek bilgiler de içerebilir.

1 ile 8 arasındaki bölümler kimyasal, tanımlama, tehlikeler, bileşim, Güvenli kullanım uygulamaları ve acil durum kontrol önlemleri (örn.Yangınla Mücadele) hakkında genel bilgiler içerir. Bu bilgiler, bilgileri hızlı bir şekilde alması gereken kişilere yardımcı olmalıdır. Bölüm 9 ile 11 ve 16 arasında fiziksel ve Kimyasal Özellikler, kararlılık ve reaktivite bilgileri, toksikolojik bilgiler, maruz kalma kontrol bilgileri ve hazırlama tarihi veya son revizyon dahil diğer bilgiler gibi diğer teknik ve bilimsel bilgileri içerir. SDS ayrıca, hazırlayıcı gerekli herhangi bir öğe için ilgili bilgileri bulamadığında geçerli bir bilginin bulunmadığını da belirtmelidir.

SDS-GBF, BM kimyasal sınıflandırma ve etiketleme sistemi (GHS) ile tutarlı olması için 12 ile 15 arasındaki bölümleri de içermelidir.

GBF-SDS'nin 16 bölümünün içeriği ile birlikte bir açıklaması aşağıda sunulmuştur:

GBF BÖLÜM 1: MADDENİN / KARIŞIMIN VE ŞİRKETİN / DAĞITICININ KİMLİĞİ

  • Bu bölüm, güvenlik bilgi formunda madde veya karışımın nasıl tanımlanacağı ve belirlenmiş ilgili kullanımlar, madde veya karışımın tedarikçisinin adı ve acil durum iletişim bilgileri dahil madde veya karışımın tedarikçisinin irtibat bilgilerinin sağlanmasını düzenler.
  • Bu bilgi, GBF ek/eklerinde belirtilen kullanım amaçları ve maruz kalma senaryolarıyla (MKS’ler) tutarlı olmalıdır (bir MKS gerekli olduğu hallerde).
  • Ekli MKS’ye (veya bileşenlerden maruz kalma senaryosu bilgileri konsolide eden alternatif dokümanlar) bir referans burada verilebilir. 

GBF BÖLÜM 2: ZARARLILIK TANIMLAMASI

Sınıflandırma: 

  • Karışım için, Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkındaki Yönetmeliğe göre sınıflandırma verilmelidir.
  • Karışım, Yönetmeliğe göre uygun olarak sınıflandırma kriterlerini karşılamazsa, bu durum açık şekilde belirtilir.
  • Etiket unsurları bilgisi burada yer almalıdır.
  • Sembol/Piktogram(lar) grafik olarak sunulmalıdır.
  • Karışımındaki herhangi bir bileşen madde/maddelerin izne tabi olması halinde, izin numara(ları) burada yer almalıdır.
  • Karışımın Ek 13’e göre PBT veya vPvB kriterlerini karşılayıp karşılamadığına dair bilgiler sağlanmalıdır[1].
  • [1] Uygulamada, karışımlar için, karışımın %0.1 veya üzeri bir konsantrasyonda PBT veya vPvB maddeleri içerip içermediğine dair bilgi, Ek XIII kriterlerine göre değerlendirilmelidir.
  • Güvenlik bilgi formunun bu bölümü madde veya karışımın zararlarını ve zararlarla ilgili uygun uyarı bilgilerini tanımlar.

GBF BÖLÜM 3: BİLEŞİM/BİLEŞENLER HAKKINDA BİLGİ

  • Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, aşağıda belirtildiği üzere safsızlıklar ve stabilize edici katkı maddeleri dahil madde veya karışımın içerik(lerinin) kimyasal niteliğini tanımlayacaktır. Yüzey kimyasına dair uygun ve mevcut güvenlik bilgileri belirtilecektir.
  • Karışımdaki (eşik değerleri /konsantrasyon limitlerine göre) hangi bileşenlerin konsantrasyonları (aralığı) ile birlikte bu bölümde verilmesi gerektiğini belirleyen kriterler  sağlık veya çevresel tehlikeleri içerecek şekilde genişletilmiştir.
  • Karışım durumunda, PBT/vPvB maddeleri ve aday listede yer alan maddeler % 0.1 veya üzerinde mevcut ise (varsa) kayıt numarası ile belirtilmesi gerekmektedir.
  • Karışımdaki bileşen maddelerin en az bir adet önceden tanımlı grubunun kayıt numaraları tedarikçiler tarafından belirtilmelidir. Ortak bir kayıt başvurusunda kayıt numarasının, tek bir kayıt sahibini ifade eden kısmı belirli koşulları yerine getiren herhangi bir tedarikçi tarafından bu bölümden çıkarılabilir.
  • PBT ve vPvB sınıflandırma(ları) ve bilgi de belirtilmelidir.  

GBF BÖLÜM 4: İLK YARDIM ÖNLEMLERİ

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, sofistike ekipman kullanımı ve çok fazla ilaç çeşidi olmaksızın, eğitimsiz bir müdahaleci tarafından anlaşılabilecek ve verilebilecek bir ön tedaviyi tanımlayacaktır. Tıbbi yardım gerekliyse, aciliyeti de dahil olmak üzere talimatla bu belirtilmelidir.

GBF BÖLÜM 5: YANGINLA MÜCADELE ÖNLEMLERİ

Güvenlik bilgi formunun (GBF- bu bölümü madde ya da karışımın neden olduğu ya da bir madde ya da karışımın etrafında çıkan bir yangını söndürmeye yönelik şartları belirtir.

  • 5.1 Yangın söndürücüler Uygun söndürücü maddeler:
    • Uygun olmayan söndürücü maddeler:
  • 5.2 Madde veya karışımdan kaynaklanan özel zararlar
    • Zararlı yanma ürünleri:
  • 5.3 Yangın söndürme ekipleri için tavsiyeler

GBF BÖLÜM 6: KAZA SONUCU YAYILMAYA ÖNLEMLERİ

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, insanlar, eşyalar ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek veya minimize etmek için dökülme, sızıntılar ve yayılmaya karşı yapılması gereken uygun müdahaleleri kapsar. Dökülme hacminin zarar üzerinde önemli etkiye sahip olduğu durumlarda, büyük ve küçük dökülmelere karşı yapılacaklar ayrılır. Kontrol altında tutma ve kurtarma prosedürleri farklı uygulamaların gerekli olduğunu gösteriyorsa bunlar güvenlik bilgi formlarında belirtilir.

  • 6.1 Kişisel önlemler, koruyucu ekipman ve acil müdahele planı
  • 6.1.1 Acil durum personeli olmayanlar için
    • Koruyucu ekipman:
    • Acil Durum Prosedürleri:
  • 6.1.2 Acil durumda müdahale eden kişiler için
  • 6.2 Çevresel önlemler:
  • 6.3 Kontrol altında tutma ve temizleme yöntem ve malzemeler
  • 6.3.1 Kontrol altında tutma için:
  • 6.3.2 Temizlik için:
  • 6.3.3 Diğer bilgiler:
  • 6.4 Diğer bölümlere atıflar

GBF BÖLÜM 7: ELLEÇLEME VE DEPOLAMA

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, güvenli elleçleme uygulamaları hakkında tavsiyeler içerir. Alt bölüm 1.2’ye göre belirtilen tanımlanmış kullanımlar ve madde veya karışımın özelliklerine uygun önlemler vurgulanır. Bilgiler, insan sağlığı, güvenliği ve çevrenin korunmasıyla ilgilidir. İşverene, 12/8/2013 tarihli ve 28733 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğin 7 nci maddesi ve 6/8/2013 tarihli ve 28730 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğin 7 nci maddesine göre çalışma usulleri ve örgütsel önlemleri tasarlamasında yardımcı olur. Kimyasal güvenlik raporunun gerekli olduğu durumlarda, güvenlik bilgi formunun bu bölümündeki bilgi, kimyasal güvenlik raporunda ve güvenlik bilgi formunun ekinde yer alan ve kimyasal güvenlik raporundan risklerini gösteren maruz kalma senaryolarında verilen bilgilerle tutarlı olur. Bu bölümde verilen bilgilere ek olarak, ilgili bilgiler 8. Bölümde de bulunabilir.

  • 7.3 Belirli son kullanım(lar):
    • Tavsiyeler:
    • Sanayi sektörüne özgü çözümler:

GBF BÖLÜM 8: MARUZ KALMA KONTROLÜ/ KİŞİSEL KORUNMA

Geçerli mesleki maruz kalma limitlerini ve gerekli risk yönetimi önlemlerini açıklar. Kimyasal güvenlik raporunun gerekli olduğu durumlarda, güvenlik bilgi formunun bu bölümündeki bilgi, tanımlanmış kullanımlar için kimyasal güvenlik raporunda verilen bilgi ve güvenlik bilgi formunun ekinde yer alan kimyasal güvenlik raporundaki risklerin kontrolünü gösteren maruz kalma senaryolarındaki bilgilerle tutarlı olacaktır.

  • 8.2 Maruz Kalma kontrolü/kişisel korunma
  • 8.2.1 Uygun mühendislik kontrolleri:
    • Belirlenmiş kullanımlar sırasında maruz kalmayı önlemek için madde/karışım ile ilgili önlemler:
    • Maruz Kalmayı önlemek için yapısal önlemler:
    • Maruz Kalmayı önlemek için organizasyonel önlemler:
    • Maruz Kalmayı önlemek için teknik önlemler:
  • 8.2.2 Kişisel koruyucu ekipman:
  • 8.2.2.1 Göz ve yüz korunma:
  • 8.2.2.2 Cildin korunması:
    • Elin Korunması:
    • Diğer cilt koruma:
  • 8.2.2.3 Solunum sisteminin koruması:
  • 8.2.2.4 Isı kaynaklı zararlar:
  • 8.2.3 Çevresel maruz kalma kontrolleri:
    • Maruz kalmayı önlemek için madde/karışım ile ilgili önlemler:
    • Maruz kalmayı önlemek için talimat önlemleri:
    • Maruz kalmayı önlemek için organizasyonel önlemler:
    • Maruz kalmayı önlemek için teknik önlemler:

GBF BÖLÜM 9: FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLER

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, ilgili ise, madde veya karışıma ilişkin ampirik bilgileri açıklar. Bu bölümdeki bilgiler, kayıtta ve/veya gerekliyse kimyasal güvenlik raporunda verilen bilgiler ve madde veya karışımın sınıflandırmasıyla tutarlıdır.

a) Görünüm: 
Karışım veya maddenin tedarik edildiği fiziksel hali (katı (güvenlik bilgi formunda başka bir yerde belirtilmemesi halinde granülometri ve spesifik yüzey alanı hakkında uygun ve mevcut güvenlik bilgileri dahil), sıvı, gaz) ve rengi belirtilir; 
(b) Koku: 
Koku algılanabilir ise, kısa tarifi verilmedir; 
(c) Koku eşiği; 
(ç) pH: Tedarik edildiği şekliyle madde veya karışımın veya sulu çözeltinin pH değeri ve sulu çözeltinin ayrıca konsantrasyonu belirtilir; 
(d) Erime noktası / donma noktası; 
(e) İlk kaynama noktası ve kaynama aralığı; 
(f) Parlama noktası; 
(g) Buharlaşma hızı; 
(ğ) Alevlenirlik (katı, gaz); 
(h) Üst/Alt alevlenirlik veya patlayıcı limitleri; 
(ı) Buhar basıncı; 
(i) Buhar yoğunluğu; 
(j) Bağıl yoğunluk; 
(k) Çözünürlük; 
(l) Dağılım katsayısı: n-oktanol/su; 
(m) Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı; 
(n) Bozunma sıcaklığı; 
(o) Akışkanlık; 
(ö) Patlayıcı özellikler; 
(p) Oksitleyici özellikler. Belirli bir özelliğin geçerli olmadığı veya belirli bir özelliğe dair bilgilerin mevcut olmadığı belirtilmiş ise, nedenleri belirtilir. 
Uygun kontrol önlemlerinin alınmasını sağlamak için, madde veya karışım hakkında tüm ilgili bilgiler sağlanır. 
Bu bölümdeki bilgiler, kayıtta sağlanan bilgilerle tutarlı olur. 
Karışım durumunda, verilerin, tüm karışım için geçerli olmadığı durumda, verinin karışım içindeki hangi madde için geçerli olduğu açıkça belirtilir.

GBF BÖLÜM 10: KARARLILIK VE TEPKİME

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, madde veya karışımın kararlılığını ve uygun olan durumlarda kullanılan test yöntemlerine atıfı da içererek belirli kullanım koşullarında ve ayrıca çevreye yayılması halinde zararlı reaksiyonların oluşma olasılığını açıklar. Belirli bir özelliğin geçerli olmadığının veya belirli bir özelliğe dair bilgilerin mevcut olmadığının belirtilmesi halinde, nedenleri açıklanır.

  • BÖLÜM 10: Kararlılık ve tepkime
  • 10.1 Tepkime
  • 10.2 Kimyasal kararlılık
  • 10.3 Zararlı Reaksiyon Olasılığı
  • 10.4 Kaçınılması gereken durumlar
  • 10.5 Uyumsuz malzemeler
  • 10.6 Zararlı bozunma ürünleri

 

GBF BÖLÜM 11: TOKSİKOLOJİK BİLGİLER

TGüvenlik bilgi formunun bu bölümü temel olarak sağlık uzmanları, mesleki sağlık ve güvenlik uzmanları ve toksikologlar tarafından kullanılmak üzere oluşturulmuştur. Çeşitli toksikolojik (sağlık) etkilerin kısa ancak tam ve anlaşılabilir açıklaması ve bu etkileri saptamak için kullanılan mevcut bilgiler, uygun olduğu yerlerde toksikokinetik, metabolizma ve dağılımı da içeren bilgiler sağlanır. Bu bölümdeki bilgiler, kayıtta ve/veya gerekliyse kimyasal güvenlik raporunda verilen bilgiler ve madde veya karışımın sınıflandırmasıyla tutarlı olmalıdır.

  • BÖLÜM 11: Toksikolojik bilgiler
  • 11.1 Toksikolojik etkiler hakkında bilgi
    • Akut toksisite
    • Deri aşınması/tahrişi;
    • Ciddi göz hasarları/tahrişi;
    • Solunum yolları veya cilt hassaslaşması;
    • Eşey hücre mutajenitesi;
    • Kanserojenite;
    • Üreme toksisitesi;
    • BHOT-tek maruz kalma; 
    • MHOT-tekrarlı maruz kalma;
    • solunuma zarar.

GBF BÖLÜM 12: EKOLOJİK BİLGİLER

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, madde veya karışımın çevreye yayıldığı yerlerde çevresel etkisinin değerlendirilmesi için sağlanan bilgileri açıklar. Güvenlik bilgi formunun 12.1, 12.2, 12.3, 12.4, 12.5 ve 12.6 alt başlıklarında mevcutsa tür, ortam, birimler, test süresi ve test koşullarını da açıkça belirten ilgili test verilerini de içeren verilerin özeti sağlanır. Bu bilgiler, dökülmenin elleçlenmesi, atık işleme uygulamalarının değerlendirilmesi, yayılmanın kontrol edilmesi, kaza sonucu yayılma önlemleri ve nakliyede yardımcı olabilir. Belirli bir özelliğin geçerli olmadığının veya belirli bir özelliğe dair bilgilerin mevcut olmadığının belirtilmesi halinde, nedenleri belirtilir. Biyobirikim, kalıcılık ve bozunabilirlik hakkında bilgiler, karışımdaki her ilgili madde için, mevcut ve uygun olduğu hallerde verilir. Ayrıca maddelerin ve karışımların bozunmasından doğan zararlı dönüşüm ürünleri için de bilgi sağlanır. Bu bölümdeki bilgiler, kayıtta ve/veya gerekliyse kimyasal güvenlik raporunda verilen bilgiler ve madde veya karışımın sınıflandırmasıyla tutarlı olacaktır.

  • BÖLÜM 12: Ekolojik bilgiler
  • 12.1 Toksisite Akut (kısa süreli) toksisite:
    • Balık:
    • Kabuklular:
    • Alg/su bitkileri:
    • Diğer organizmalar:
    • Kronik (uzun süreli) toksisite:
    • Balık: Kabuklular:
    • Alg/su bitkileri:
    • Diğer organizmalar:
  • 12.2 Kalıcılık ve bozunabilirlik:
    • Abiyotik Bozunma:
    • Fiziksel- ve foto-kimyasal eliminasyon:
    • Biyo-bozunma:
  • 12.3 Biyo-birikim potansiyeli Bölünme katsayısı n-oktanol/su (log Kow):
    • Biyokonsantrasyon faktörü (BCF):
  • 12.4 Toprakta Hareketlilik Çevre bölümlerine bilinen veya tahmin edilen dağılım:
    • Yüzey gerilimi:
    • Yüzeye tutunma/Yüzeyden ayrılma:
  • 12.5 PBT ve vPvB değerlendirmesi sonuçları
  • 12.6 Diğer olumsuz etkiler
  • 12.7 Ek bilgi:

GBF BÖLÜM 13: BERTARAF ETME BİLGİLERİ

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, güvenli ve çevresel olarak tercih edilen atık yönetimi seçeneklerinin belirlenmesinde yardımcı olmak amacıyla madde veya karışımın ve/veya ambalajının uygun atık yönetimi için bilgileri atık mevzuatı kapsamında açıklar. Atık yönetimi faaliyeti gerçekleştiren kişilerin güvenliğiyle ilgili bilgiler, Başlık 8’de verilen bilgileri tamamlar. Kimyasal Güvenlik Raporunun gerekli olduğu ve atık aşama analizinin yapıldığı hallerde, atık yönetim önlemlerine dair bilgiler, kimyasal güvenlik raporları ve güvenlik bilgi formunun ekinde yer alan kimyasal güvenlik raporunda ortaya konulan maruz kalma senaryolarında tanımlanan kullanımlarla uyumlu olmalıdır.

  • BÖLÜM 13: Bertaraf bilgileri
  • 13.1 Atık işleme yöntemleri
  • 13.1.1 Ürün / Ambalaj bertarafı:
  • 13.1.2 Atık işleme - ilgili bilgiler:
  • 13.1.3 Kanalizasyona bertaraf – ilgili bilgiler:
  • 13.1.4 Diğer bertaraf tavsiyeleri:

GBF BÖLÜM 14 TAŞIMACILIK BİLGİLERİ

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, Bölüm 1’de belirtilen maddeler veya karışımların karayolu, demiryolu, deniz, kıta içi su yolları veya havayolu ile taşınması için temel sınıflandırma bilgilerini sağlar. Bilginin mevcut olmadığı veya uygun olmadığı durumlarda, bu durum belirtilir. İlgili durumlarda, her bir Birleşmiş Milletler (UN) Model Mevzuatı için taşımacılık sınıflandırması hakkında bilgi sağlanır: Tehlikeli Malların Karayolu İle Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması (ADR), Tehlikeli Malların Demiryolları İle Uluslararası Taşımacılığına ilişkin Düzenlemeler (RID), Tehlikeli Malların İç Suyolu İle Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması (ADNR), Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Yükler Kodu (IMDG) Kodu (deniz), ve Tehlikeli Malların Havayoluyla Güvenli Taşımacılığı için Teknik Talimatlar (ICAO) (hava).

  • “BÖLÜM 14: Taşımacılık bilgileri
  • 14.1. UN Numarası
  • 14.2. UN uygun taşımacılık ismi
  • 14.3. Taşımacılık zararları
  • 14.4. Ambalaj grubu
  • 14.5. Çevresel zararlar
  • 14.6. Kullanıcı için özel önlemler
  • 14.7. MARPOL 73/78 Ek II ve IBC Koduna göre Toplu Taşımacılık

GBF BÖLÜM 15: MEVZUAT BİLGİSİ

Güvenlik Bilgi Formunun bu bölümü, güvenlik bilgi formunda halihazırda belirtilmemiş karışım veya madde hakkındaki diğer mevzuat bilgilerini verir (örneğin, ozon tabakasını incelten maddelerin azaltılmasına yönelik yönetmelik, kalıcı organik kirleticilerle ilgili mevzuat veya tehlikeli kimyasalların ithalat ve ihracatına ilişkin mevzuata tabi olup olmadığı).

  • BÖLÜM 15: Mevzuat Bilgileri
  • 15.1 Madde veya Karışım için geçerli güvenlik, sağlık ve çevresel düzenlemeler/mevzuat İlgili yönetmelikler
    • Kullanım izinleri ve/veya kısıtlamaları:
    • İzinler: Kullanım kısıtlamaları: Uçucu organik bileşenlerin emisyonlarının kısıtlanmasına dair bilgiler
    • Meslek kısıtlamaları: Diğer yönetmelikler, kısıtlamalar ve yasaklama yönetmelikleri:
  • 15.2 Kimyasal Güvenlik Değerlendirmesi:
    • Bu madde/karışım için tedarikçi tarafından herhangi bir Kimyasal Güvenlik Değerlendirmesi gerçekleştirilmemiştir.

GBF BÖLÜM 16: DİĞER BİLGİLER

Güvenlik bilgi formunun bu bölümü, güvenlik bilgi formunun hazırlanmasıyla ilgili bilgileri açıklar. Aşağıdaki gibi güvenlik bilgi formunun revizyonlarına dair bilgiler dahil, Bölüm 1 ila 15 arasında yer almayan diğer bilgileri kapsar:
(a) güvenlik bilgi formunun revizyonu durumunda, güvenlik bilgi formunda başka bir bölümde belirtilmediği sürece, varsa açıklamalarıyla birlikte güvenlik bilgi formunun önceki versiyonunda yapılan değişiklikler. Madde veya karışımın tedarikçisi, değişikliklerin bir açıklamasını bulundurur ve talep üzerine sağlar;
(b) güvenlik bilgi formunda kullanılan kısaltmalar ve akronimler için anahtar veya gösterge;
(c) ana literatür referansları ve bilgi kaynakları;
(ç) karışımlar durumunda, Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkındaki Yönetmeliğin 11 inci maddesinde belirtilen bilgileri değerlendirme yöntemlerinden hangilerinin sınıflandırma amacıyla kullanıldığına dair ifade;
(d) İlgili zararlılık ifadeleri, önlem ifadelerinin listesi. Bölüm 2 ila 15’de tam olarak yazılmamış herhangi bir ifadenin tam metni;
(e) İnsan sağlığı ve çevrenin korunmasını sağlamak amacıyla işçiler için uygun eğitime dair tavsiyeler.