GBF/MSDS Hazırlama İşlem Basamakları Nelerdir?
Güvenlik bilgi formları (SDS'ler), madde veya karışımların alıcılarına bilgi sağlanması için yasal olarak zorunlu ve etkili bir yöntemdir. Bunlar 1907/2006 Sayılı (EC) Yönetmelik sisteminin (REACH) ayrılmaz bir parçası haline getirilmiştir. SDS'ler için REACH orijinal gereksinimleri ayrıca dikkate alınarak GHS altında Güvenlik bilgi formları için kurallar ve REACH Ek II değişiklikler yoluyla 1272/2008 (CLP) sayılı Yönetmelik (EC) tarafından tanıtılmış ve AB mevzuatına adapte edilmiştir.
Türkiye'de malzeme ve ürünlere ait güvenlik bilgi formları "Zararlı Maddeler Ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik" ve "Maddelerin Ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi Ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelik"ler (SEA Yönetmeliği) kapsamında hazırlanmaktadır.
Bu yönetmeliklerin amacı piyasaya arz edilen madde, karışım ve bazı eşyalara ait güvenlik bilgi formlarının (MSDS-GBF) hazırlanması ve dağıtılmasına ilişkin idari ve teknik usul ve esasları ve insan sağlığı ve çevre üzerinde yaratabilecekleri olumsuz etkilere karşı yüksek derecede koruma sağlamak ve serbest dolaşımlarını düzenlemek üzere sınıflandırılmasına, etiketlenmesine ve ambalajlanması ile ilgili idari ve teknik yöntem ve kuralları düzenlemektir.
Güvenlik bilgi formları (GBF-MSDS) hazırlanmasına dair kurallar Resmî Gazete Tarihi: 23.06.2017 ve Resmî Gazete Sayısı: 30105 Mükerrer sayılı Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması (KKDİK) mevzuatının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. KKDİK’in MSDS’lerle ilgili orijinal gereklilikleri, Küresel Uyumlaştırılmış Sistemin (GHS) güvenlik bilgi formlarına (MSDS) dair kuralları ve GHS'nin diğer unsurlarının ulusal mevzuata uygulanması olan 11/12/2013 tarihli ve 28848 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan SEA Yönetmeliği gelen kurallar da göz önünde bulundurularak, “KKDİK Yönetmeliği Ek II’nin” güncellemesi ile yeniden düzenlenmiştir.
Malzeme güvenlik bilgi formları-MSDS-GBF'ler, aşağıdaki kriterlede maddeler ve karışımlar hakkında uygun güvenlik bilgilerini iletmek için bir mekanizma sağlar:
- Madde veya karışım, SEA/CLP'ye göre tehlikeli olarak sınıflandırma kriterlerini karşılıyor ise,
- KKDIK / REACH ek XIII'DE verilen kriterlere göre, bir madde kalıcı, Biyobirikim ve toksik (PBT) veya çok kalıcı ve çok Biyobirikim (vPvB) ise,
- REACH madde 59 (1) veya KKDIK mevzuatına göre başka nedenlerle nihai izin için aday listesine dahil bir madde ise,
Güvenlik bilgi formu (GBF-MSDS) hazırlama temelde aşağıdaki başlıklar ile tanımlanabilmektedir.
BİLGİ TOPLAMA (GBF KISIM 1, 3, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 15, 16)
1. Aşağıdaki bilgiler tedarikçiden, mevzuatsal kaynaklardan veya literatürden araştırılarak derlenir.
a. Tedarikçinin;
i. Rolü
-İmalatçı, ithalatçı veya alt kullanıcı
ii. Şirket bilgileri
b. Ürünün;
i. Tabi olduğu mevzuatlar
-Yönetmelik (RG) 23.06.2017 – 30105: Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik
-Yönetmelik (RG) 13.12.2014 – 29204: Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik
-Yönetmelik (RG) 11.12.2013 – 28848: Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelik (SEA)
-Yönetmelik (RG) 12.8.2013 – 28733: Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
-Yönetmelik (RG) 24.10.2013 – 28801: Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik
-Yönetmelik (RG) 25.3.2011 – 27885: Bitki Koruma Ürünlerinin Sınıflandırılması Ambalajlanması ve Etiketlenmesine Dair Yönetmelik
-Yönetmelik (RG) 31.10.2013 – 28807: Deterjanlar ve Deterjanlarda Kullanılan Yüzey Aktif Maddeler Hakkında Tebliğ
-Yönetmelik (RG) 2.4.2015 – 29314: Atık Yönetimi Yönetmeliği vb.
ii. Adı
iii. Kullanım kategorileri
-Endüstriyel, mesleki, tüketici
iv. Kullanımı
-Bitki koruma ürünü, deterjan, kozmetik ürün, …
v. Formu
-Madde, karışım veya eşya
vi. Deneysel özellikleri
-Fiziksel hali, parlama noktası, pH, viskozite, LD50, …
vii. Uygun depolama ve elleçleme koşulları
viii. KGR gibi kaynaklar mevcutsa:
-Sınır değerleri (DNEL, PNEC)
-Yaşam döngüsü
-MKS / g-GBF
c. Karışımı oluşturan bileşenlerin;
i. Sınıflandırmaları, özel konsantrasyon sınır değerleri, M-katsayıları (SEA Ek-6) *
ii. (Sınıflandırmayı etkileyebilecek) deneysel özellikleri
-Fizikokimyasal, toksikolojik, ekotoksikolojik
iii. Oranları (%)
iv. Sınır değerleri
-OEL, BLV, DNEL, PNEC, …
v. PBT / vPvB özellikleri (REACH / KKDİK Ek-13)
vi. Yerel yönetmelikler uyarınca tabi oldukları özel koşullar
-Deterjan, kozmetik, atık, …
vii. Kısıtlama ve izin listelerinde yer alıp almadıkları (REACH / KKDİK Ek-14, Ek-17)
viii. IARC listesi kapsamında olup olmadığı
ix. …
* Eğer bu bilgiler SEA Ek-6’dan sağlanamıyorsa, ECHA veya Tedarikçi GBF’leri de mevzuat uyarınca geçerli kaynaklardır
Burada elde edilen bilgiler GBF’nin ilgili bölümlerine yerleştirilir.
SINIFLANDIRMA: GHS (GBF KISIM 2)
1. Bilgi toplama bölümünde SEA Yönetmeliği uyarınca zararlılıkları belirlenen bileşenlerin toplanabilirlik özellikleri tespit edilir. Bu yaklaşıma uymayan bileşenler için geçerli sınıflandırma yöntemleri seçilir (parametrik tablolar, köprü prensipleri, …).
2. SEA Yönetmeliği Ek-1’de verilen formüller ve kurallar kullanılarak ürünün sınıflandırması hesaplanır.
3. Sınıflandırma uyarınca Tehlikeli bileşenler, Uyarı kelimesi, Zararlılık işaretleri, Zararlılık ifadeleri (H) ve Önlem ifadeleri (P) belirlenir.
4. P ifadelerinin seçiminde SEA Etiketleme ve Ambalajlama Kılavuzunda verilen öncelik ilkelerinden faydalanılarak sayıları altıya düşürülür.
GBF Kısım 2’de ürünün sınıflandırma ve etiketleme bilgileri ile PBT / vPvB nitelikleri rapor edilir.
SINIFLANDIRMA: TAŞIMACILIK (GBF KISIM 14)
1. ADR mevzuatında sunulan kurallar ışığında ürünün UN numarası belirlenir ve bu sınıflandırma ile ilişkili hükümler GBF’de listelenir.
a. UN no, turuncu plaka, istisnai miktarlar, …
BİLGİ TOPLAMA (GBF KISIM 4, 5, 6, 7, 8, 10, 13)
1. Hesaplanan sınıflandırmalar ışığında ürünü kullanacak, depolayacak, elleçleyecek, taşıyacak veya bir şekilde temas edecek tüm kişilerin alması gereken önlemler ile ilgili ifadeler derlenir ve ilgili bölümlere eklenir.
a. Oluşabilecek semptomlarda uygulanacak adımlar, ilk yardım önlemleri
b. Yangınla mücadele önlemleri, ekipmanları, yanma sonucu oluşabilecek zehirli gazlar
c. Çevreye yayılmaya karşı izlenecek tedbirler
d. Depolama ve elleçleme koşullarına ilişkin detaylar
e. Uygun mühendislik koontrolleri
f. Kararlılık ve reaktiviteye ilişkin bilgiler, tehlikeli bozunma ürünleri
g. Atık sınıflandırmaları ve yerel atık bertaraf önlemleri
EK BİLGİLER (GBF KISIM 8, 16)
1. Güvenlik Bilgi Formu ibaresi, versiyon numarası, hazırlanma tarihi, revizyon tarihi, bir önceki versiyonun tarihi, form numarası ve düzenleyici yönetmelik gibi bilgilerden uygun olanlar GBF’nin her sayfasında verilir.
2. GBF Kısım 8.2’de ürün ile temas edecek kişilere yönelik kişisel koruyucu önlem detayları belirlenir.
a. Mavi piktogramlar, KKD malzemeleri, standartları, …
3. GBF Kısım 16’da veri kaynakları, kısaltmalar ve GBF hazırlayıcısının sertifika bilgileri sunulur.
4. Elde bulunması halinde burada bahsedilmemiş ek özellikler de GBF’nin ilgili bölümlerinde sunulabilir.
Güvenlik Bilgi Formunu oluşturan bütün bölümler bu şekilde tamamlanmış olur.